Temat zdrowia psychicznego w Polsce wciąż jest tematem tabu. Psychiatrię traktuje się w Polsce jak dziecko: ma być i nie sprawiać kłopotu. Nie odzywać się niepytana. A już psychiatria dzieci i młodzieży w Polsce jest w zapaści. Słowa, którymi najczęściej się ją opisuje, to: „fiasko”, „katastrofa”, „dramat”. Oddziały psychiatryczne są przepełnione, a leczenie dzieci utrudnione przez brak wykwalifikowanej kadry. Coraz więcej rodziców pyta o dobrego psychiatrę, szuka pomocy w dramatycznych sytuacjach. Kryzys się pogłębia.

Autorka książki Stany ostre. Jak psychiatrzy leczą nasze dzieci, Marta Szarejko, oddaje głos psychiatrom i psychologom, którzy od lat zajmują się tą dziedziną w różnych miejscach. Przemierza szpitalne korytarze razem z nimi: potwornie zmęczonymi, bezradnymi, ale podejmującymi walkę z systemem. Zdeterminowanymi, by mimo trudnych warunków leczyć.

Autorka sprawdza, co kryje się za alarmującymi określeniami; dlaczego, zdaniem lekarzy, jest tak źle; jak temu zaradzić i gdzie szukać wsparcia, gdy sami nie potrafimy już pomóc naszym dzieciom. Pokazuje psychiatrów nie jako bogów, lecz ludzi, którzy nie zawsze mają jednoznaczne odpowiedzi. Opowiadają o systemie, ale też o rodzinie  i jej, nie zawsze pozytywnym, wpływie na dzieci.

Marta Szarejko jest dziennikarką i reportażystką. Za książkę o bezdomnych, zatytułowaną Nie ma o czym mówić, została nominowana do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Opublikowała zbiór reportaży Zaduch, mówiący o kompleksach osób z małych miejscowości mieszkających w dużych miastach. Za książkę Seksuolożki. Sekrety gabinetów otrzymała studencką nagrodę Mediatory 2019 w kategorii ProwokaTOR. W 2020 r. ukazała się druga część wywiadów Seksuolożki. Nowe rozmowy. Publikowała w wielu czasopismach. Jest  laureatką Konkursu Stypendialnego Fundacji im. Ryszarda Kapuścińskiego – Herodot.

Podczas prezentowanych w książce Stany ostre rozmów Marta Szarejko szuka odpowiedzi na różne pytania. Kto choruje, kiedy dziecko jest chore? Jak w ciągu ostatnich dekad zmieniała się rodzina i dlaczego rodzice tak chętnie abdykują? Jak wyglądają ukryte formy przemocy w rodzinie? Dlaczego coraz więcej dzieci ma myśli samobójcze? Czym jest autyzm? Z czego wynikają zaburzenia w odżywianiu? Dlaczego problemy psychiczne dzieci w małych miejscowościach rozwiązuje się za pomocą egzorcyzmów? Jakie zaburzenia psychiczne towarzyszą chorobom genetycznym? Dlaczego dorośli bagatelizują problemy dzieci lub ukrywają je?

Na te i inne pytania próbują odpowiedzieć specjaliści. Czy te odpowiedzi są zadowalające? Jeśli chodzi o wiedzę merytoryczną i praktyczne podejście, owi specjaliści są doskonali. Niestety, problem jest w tym, że system opieki psychiatrycznej w Polsce nie radzi sobie z podstawowymi problemami. Jeden z rozmówców, prof. Tomasz Wolańczyk, mówi:

– … psychiatria dziecięca jest na styku przewlekle niedofinansowanych i źle funkcjonujących dziedzin, takich jak opieka zdrowotna, oświata i pomoc społeczna. (…) Nasz system opieki psychiatrycznej nie jest w stanie sobie z tym wszystkim poradzić, ponieważ to system archaiczny. Szpitalocentryczny (…) Oddział jest miejscem, do którego trafia dziecko dramatycznie poobijane. Nikt nie próbuje zrobić niczego, żeby ono tam nie trafiło. (…) W krajach z dobrą opieką ogranicza się liczbę oddziałów i szpitali psychiatrycznych dla dzieci, wygasza je. One są na końcu łańcucha, zresztą tak jak psychiatra dziecięcy. To ostateczność, nie pierwszy etap leczenia. (…) Według minimalnych potrzeb WHO w Polsce ma być ich [tj. psychiatrów – przyp. RS]. (…) Jeżeli założymy, że psychiatra powinien być na pierwszej linii frontu, to potrzebujemy pięciu tysięcy lekarzy.

Tymczasem w Polsce nie ma nawet tej minimalnej liczby psychiatrów: jest ich około czterystu. Jeśli nawet są chętni, to należy ich wykształcić i dokształcić!

Temat chorób psychicznych nie jest medialny. Dlatego książka Stany ostre. Jak psychiatrzy leczą nasze dzieci Marty Szarejko jest publikacją bardzo potrzebną, żebyśmy zobaczyli i spróbowali zrozumieć problem, podjęli rozmowę i próbę zatrzymania zapaści tej, jakże niezwykłej i potrzebnej, dziedziny służącej ludziom.

• Marta Szarejko, Stany ostre. Jak psychiatrzy leczą nasze dzieci
• Redaktor prowadzący: Marcin Kicki
• Redakcja, korekta i skład: d2d.pl
• Projekt typograficzny: Robert Oleś/ d2d.pl
• Projekt okładki: Michał Pawłowski
• Zdjęcia: Michał Borecki
• Wydawca: Słowne (dawniej: Burda Książki), Warszawa 2021
• ISBN 978-83-8053-999-0