„Przedwiośnie” w czasie przedwiośnia – to nie tylko kwestia pory roku. To spektakl, który prezentuje Roman Soroczyński.

W 1924 roku zostało wydane „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego. Powieść wywołała dużo różnorodnych komentarzy. Pisarza oskarżano o promowanie bolszewizmu i pornografię. Na kolejne dekady książka weszła do ścisłego kanonu polskiej literatury i stała się dla pokoleń punktem odniesienia powracającym w wielu dyskusjach. Szczególnie po 1989 roku wielokroć powracało marzenie dotyczące nowego przedwiośnia.

Po prawie stu latach warszawski Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera wrócił do tej powieści, by przyjrzeć się postawionym przez Żeromskiego pytaniom o sprawiedliwość społeczną, o Polskę obywatelską, a przede wszystkim o marzenia dotyczące nowej, lepszej rzeczywistości. Realizatorzy spektaklu zrobili to ze świadomością, że burzliwe losy Cezarego Baryki nie mogą odzwierciedlać drogi czy wyzwań współczesnych młodych aktywistów, ale mogą stać się wstępem do dyskusji o wciąż trwających pęknięciach w polskim społeczeństwie, wojnie polsko-polskiej i ogromnym rozczarowaniu kształtem obecnej rzeczywistości, na którym żeruje prawicowy populizm.

Trudno dyskutować o współczesnych aktywistach bez… aktywistów. Dlatego świetnie się stało, że reżyser spektaklu, Paweł Łysak, zaprosił takie osoby do pracy przy spektaklu i umieścił ich głos w trakcie przedstawienia. Współtwórca scenariusza, Sebastian Słowiński, jest jednym z założycieli Komitetu Antyfaszystowskiego na Uniwersytecie Warszawskim, Zuzanna Karcz jest aktywistką ruchów szkolnych, a Janina Świerżewska – działaczką ekologiczną. Wnoszą oni do widowiska duży powiew świeżości.

Ktoś mógłby powiedzieć, że owa świeżość wiąże się z okresem meteorologicznego przedwiośnia. Być może wybór terminu premiery wiązał się z tym okresem. Sądzę jednak, że – bez względu na porę roku – spektakl jest próbą skłonienia widzów do głębszej refleksji nad obecną sytuacją polityczną w Polsce.

Warto również zwrócić uwagę na umiejętne wyjątkowe wprowadzenie – nie na zapleczu, lecz na oczach publiczności – multimediów i muzyki. W ten sposób na kilku ekranach pojawiły się elementy znakomitego wideoperformance’u. Co ciekawe, równolegle zwracała uwagę skromna scenografia, w której  wykorzystano zaledwie kilka krzeseł i stołów czy koła od rowerów.

Jednak wyobraźnia realizatorów była niezwykła. Szczególnie podobała mi się „jazda” powozem ciągniętym przez konie.

Od pewnego czasu z dużym zainteresowaniem obserwuję, co robi na scenie Arkadiusz Brykalski. I nie zawiodłem się. Nie dość, że wcielił się w role Seweryna Baryki, Szymona Gajowca oraz Hipolita Wielosławskiego, to jeszcze zademonstrował swoje duże zdolności wokalne.

O ile wiem, „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego jest na liście lektur szkolnych. Znam stosunek większości młodych ludzi do lektur obowiązkowych. Sądzę jednak, że interpretacja warszawskiego Teatru Powszechnego otworzy im oczy na współczesną interpretację ówczesnych pytań o Polskę….

• Przedwiośnie – premiera: 24 lutego 2023 r., Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera  w Warszawie, Scena Duża
• reżyseria – Paweł Łysak
• scenariusz i dramaturgia – Paweł Sztarbowski
• scenografia i kostiumy – Robert Rumas
• współpraca scenograficzna i kostiumograficzna – Anna Macugowska
• współpraca dramaturgiczna – Sebastian Słowiński
• muzyka – Dominik Strycharski
• wideo – Karol Rakowski
• inspicjentka – Bazhena Shamovich
• aktywistki i aktywiści współpracujący przy spektaklu – Zuzanna Karcz, Sebastian Słowiński, Janina Świerżewska
• konsultacja sceny tanecznej – Danil Vitkovski
• OBSADA: Grzegorz Artman, Klara Bielawka, Aleksandra Bożek, Arkadiusz Brykalski, Magdalena Celmer (gościnnie), Michał Czachor, Michał Jarmicki, Zuzanna Karcz (gościnnie), Sebastian Słowiński (gościnnie).