O Warszawie można pisać w różny sposób. Trzy książki mówiące o stolicy prezentuje Roman Soroczyński.

Wytrawni (i nie tylko wytrawni) wędrowcy twierdzą, że przy każdej pogodzie można spacerować po Warszawie. A gdyby tak wybrać się do jakichś nietypowych miejsc? Powinien to ułatwić spacerownik Blizny Warszawy autorstwa Katarzyny Węgrzyn i Łukasza Ostoja-Kasprzyckiego. Jego kieszonkowy format przewodnika sprawia, że można mieć go zawsze ze sobą. Wystarczy włożyć spacerownik do plecaka, torby lub kieszeni i wyruszać na wyprawę po śladach walk toczonych podczas drugiej wojny światowej.

Katarzyna Węgrzyn jest pasjonatką podróży, bliższych i dalszych. Kilka lat temu szukała inspiracji na jakiś bliski wypad w kraju i odkryła tyle ciekawych lokalizacji, że stworzyła fanpage, żeby podzielić się wiedzą z innymi. W ten sposób stała się jedną z najpopularniejszych w Polsce blogerek podróżniczych, autorką bestsellerów Gdzie w Polsce na weekend (m.in. e-booka Gdzie w Polsce do zamku).

Łukasz Ostoja-Kasprzycki jest organizatorem spacerów historycznych po stolicy. Z miłości do Warszawy i jej historii stworzył projekt PoWarszawsku. Od 2013 roku codziennie na fanpage’ach umieszcza zdjęcia i filmy pokazujące stolicę. Obecnie jego działania łączą różne środki przekazu (m.in. Radio Dla Ciebie), a co najważniejsze – łączą historie, ludzi i pokolenia.

Pasja obojga autorów pozwala poznać Warszawę, której już nie ma. Pozostały jednak jej ślady i blizny, zatem możemy zobaczyć miasto od zupełnie innej strony. W czasach, kiedy tylko przemykamy przez miasto zajęci swoimi sprawami, zapominamy o historii, która jest fundamentem współczesnej stolicy. A na ten fundament składają się blizny, które tak łatwo przeoczyć, podczas gdy opowiadają one historie związane z wojną, zniszczeniami i odbudową. Autorzy w fascynujący sposób łączą historię, architekturę oraz pamięć kulturową stolicy Polski. Książka skłania do refleksji nad tym, jak pamięć o przeszłości kształtuje tożsamość współczesnego miasta. Współczesna Warszawa, z jej dynamicznym rozwojem, wciąż zmaga się z dziedzictwem, które nie zawsze jest łatwe do zaakceptowania. W Bliznach Warszawy autorzy pokazują, jak ważne jest pielęgnowanie pamięci o miejscach i wydarzeniach, które ukształtowały stolicę.

Jednym z najważniejszych atutów tej publikacji jest jej dokumentacyjny charakter. Autorzy wykorzystują bogaty materiał archiwalny, fotografie oraz relacje świadków, co sprawia, że czytelnik ma szansę zobaczyć Warszawę w kontekście jej złożonej historii. Szczególnie interesujące są opisy miejsc, które przetrwały wojenne zawirowania oraz te, które zostały zniszczone, ale ich historia wciąż żyje w pamięci mieszkańców.

Autorzy potrafią wciągnąć czytelnika w świat Warszawy, ukazując nie tylko jej architektoniczne piękno, ale również emocjonalne obciążenie, które towarzyszą wielu z tych miejsc. Warto zatem sięgnąć po tę książkę, aby zrozumieć… Warszawę.

• Katarzyna Węgrzyn, Łukasz Ostoja-Kasprzycki, Blizny Warszawy. Spacerownik
• Redakcja: Michał Korda
• Korekta: Michał Korda, Dominika Rybitwa
• Projekt okładki, projekt typograficzny i skład: Zofia Karpowicz
• Wydawca: NEWHOMERS Sp. z o.o., Warszawa 2024
• ISBN 978-83-969038-5-3

Kiedy mówi się o Warszawie, wiele osób zapomina o jej części leżącej na prawym brzegu Wisły. I właśnie tam zabiera nas Tadeusz Wodzicki w książce Praga. Jest to sentymentalna podróż do czasów okupacji niemieckiej i okresu PRL-u. Autor przybliża codzienne życie mieszkańców stolicy, dzieli się wspomnieniami z lat dziecięcych oraz odsłania kulisy swojej pracy. Łączy osobiste wspomnienia z ciekawymi informacjami historycznymi, co sprawia, że Praga jest nie tylko przewodnikiem po ulicach i zakamarkach tej niezwykłej dzielnicy, ale także refleksją nad jej tożsamością. Autor z pasją opisuje architekturę, lokalne legendy oraz różnorodność kulturową, która kształtowała Pragę przez wieki. Jego styl pisania jest pełen emocji, co sprawia, że czytelnik może poczuć się jakby sam wędrował po ulicach Pragi, odkrywając jej tajemnice. Przyznam, że wielu tych tajemnic nie znałem. Autor domaga się, aby je upublicznić, a niektóre – jak na przykład miejsce internowania żołnierzy AK na terenie Polskiego Instytutu Radiowego przy ulicy Ratuszowej – upamiętnić. Bardzo ciekawie są opisane perypetie związane z budową nowych kościołów w warszawskich kościołach. Jednym z najciekawszych aspektów książki jest ukazanie Pragi jako miejsca spotkań różnych kultur i tradycji, co w kontekście współczesnych przemian społecznych nabiera szczególnego znaczenia. Autor nie boi się poruszać trudnych tematów, takich jak zmiany demograficzne czy procesy gentryfikacji, co czyni jego dzieło aktualnym i ważnym.

Tadeusz Wodzicki jest z zawodu informatykiem. Działalność pisarską rozpoczął po zakończeniu kariery zawodowej. Debiutował powieścią Brudna wolność. Ponadto spod jego pióra wyszły książki: Argentyna, Patagonia oraz Nocni goście.

Od czasu do czasu autor wkracza do sfery wielkiej polityki. Nie ukrywa przy tym swoich poglądów politycznych. Zaintrygowało mnie jego podejście do domniemanej czy rzeczywistej współpracy z bezpieką w PRL: materiały na temat biskupa Stanisława Wielgusa „z pewnością” były sfałszowane, a dokumenty dotyczące kilku innych osób „na pewno” były prawdziwe.

Niezależnie od tego Praga Tadeusza Wodzickiego – łącząc w sobie elementy przewodnika, eseju i autobiografii – jest fascynującą podróżą w głąb jednej z najciekawszych i najbardziej enigmatycznych części Warszawy.

• Tadeusz Wodzicki, Praga
• Redakcja: Marta Grochowska
• Korekta: Konrad Witkowski
• Okładka: Grzegorz Araszewski
• Foto: rawpixel.com / domena publiczna / archiwum autora
• Skład: Michał Kacprowicz
• Wydawca: Wydawnictwo Novae Res, Gdynia 2024
• Wydawnictwo Novae Res należy do grupy wydawniczej Zaczytani.
• ISBN 978-83-8373-021-9

Skoro o historii mowa, to sięgnijmy po powieść Agnieszki Lis, zatytułowaną Bratowa prezydenta. Jest to przejmująca, zbeletryzowana relacja z trudnej do wyobrażenia obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku. Halina Starzyńska – bratowa ówczesnego prezydenta stolicy – opowiada o strachu, niedowierzaniu, buncie, wierze, wreszcie rezygnacji i obojętności. Niezwykłym wątkiem była działalność piątej kolumny na terenie Warszawy. Ta kobieca perspektywa jest niczym fotograficzny kolaż codziennego heroizmu. Na tle umierającego z głodu i pragnienia miasta, podczas trzytygodniowej obrony Warszawy wyrasta także ten, którego postać na trwałe wpisała się w historię i pamięć. Stefan Starzyński w opowieści swojej szwagierki staje się postacią wielowymiarową: nie pozbawioną wad i przywar, a jednocześnie honorową i nieulękłą. Tym bardziej, że nie poprzestaje ona na samym Wrześniu. Wplata wspomnienia o różnych fragmentach wcześniejszej  działalności publicznej Stefana Starzyńskiego.

Agnieszka Lis pochodzi z Koszalina. Z wykształcenia jest pianistką (Akademia Muzyczna w Warszawie) i dziennikarką (Uniwersytet Warszawski). Po studiach zamieszkała w okolicach Warszawy. W roku 2010 została laureatką, ogłoszonego przez Wydawnictwo Replika, konkursu na najlepsze kobiece opowiadanie erotyczne. Dzięki temu opowiadanie Płomień cedru zostało wydrukowane w antologii Rozkoszne. Debiutancka powieść, Jutro będzie normalnie, ukazała się w 2011 roku. W tym samym okresie wydała także cykl piętnastu bajek dla kilkulatków zatytułowanych Przygody Pana Parasola. Publikowała w branżowych czasopismach muzycznych. Spod jej pióra wyszło około trzydziestu powieści, a wśród nich Córka rabina, którą prezentowaliśmy na naszej stronie (zob. https://heroldtargowka.pl/trzy-razy-skarpa/).

Agnieszka Lis wciąga czytelników w świat polityki, rodzinnych tajemnic i skomplikowanych relacji międzyludzkich. Książka skupia się na życiu głównej bohaterki, jednak autorka umiejętnie łączy fikcję z realiami politycznymi, tworząc intrygującą i emocjonującą opowieść o miłości, zdradzie i walce o siebie w cieniu władzy, ukazując zarazem, jak życie publiczne wpływa na prywatne relacje. Autorka przypomina przy okazji, jak Warszawa rozwijała się w okresie międzywojennym. Warto zajrzeć przynajmniej w niektóre, pieczołowicie opisane, miejsca.

Agnieszka Lis sięga do archiwów i buduje postaci swoich bohaterów na podstawie tego, co tam znalazła, jednocześnie dodając efekty swojej fantazji literackiej. Czasem trochę zapędzała się w cytowaniu źródeł. Skoro bohaterka powieści jest prezentowana w pierwszej osobie, to należałoby wszystkie jej wspomnienia czy wypowiedzi ubrać w słowa powieści pisane w tejże osobie [zob. przypis 106 – RS].

Nie zmienia to faktu, że autorka z powodzeniem kreśli portrety psychologiczne postaci, nadając im głębię i autentyczność. Halina Starzyńska, piórem Agnieszki Lis, snuje nieobiektywną biografię Stefana Starzyńskiego. Jednocześnie mamy możliwość obserwowania wewnętrznych zmagań bohaterki, jej wątpliwości oraz dylematy, które często są wynikiem presji związanej z życiem u boku osoby na wysokim stanowisku. Książka porusza również ważne tematy związane z władzą, lojalnością i ceną, jaką płaci się za bliskość do polityki. I zadaje pytanie, które do dziś pozostaje aktualne: Czy warto być bohaterem?

• Agnieszka Lis, Bratowa prezydenta
• Redakcja: Agnieszka Czapczyk
• Korekta: Joanna Rodkiewicz
• Projekt graficzny okładki: Mariusz Banachowicz
• Skład i łamanie: Marcin Labus
• Wydawca: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska Sp. z o.o., Warszawa 2024
• ISBN 978-83-8329-526-8