Nie przepadam za literaturą przedstawiającą historię alternatywną. Skusiłem się jednak na Czarny Bałtyk Macieja Paterczyka, bo autor książki uwzględnił w niej Kołobrzeg – miasto leżące w moim rodzinnym regionie, czyli na Pomorzu Zachodnim. I nie żałuję, że tak zrobiłem! Bowiem Czarny Bałtyk od początku nie pozwala oderwać się od siebie.

Mamy rok 1949. II wojna światowa zakończyła się sukcesem aliantów, a siedemnasty września 1939 roku miał zupełnie inny wymiar: Francuzi wkroczyli do Zagłębia Saary, zaś Armia Czerwona nie zajmowała ziem polskich. Zaślubiny Polski z morzem nastąpiły już w marcu 1944 roku, natomiast nasz kraj administruje jedną ze stref okupacyjnych w Berlinie. Czyli jesteśmy mocarstwem!

Kołobrzeg nie został zniszczony w czasie wojny. Znajdują się w nim instytucje z województwa stanisławowskiego, które oficjalnie nie zostało zlikwidowane, lecz przeniesione na północ Polski: policja ma zachowaną wręcz numerację regionu, nad urzędami wisi herb przedstawiający czarną kawkę i trzy złote lwy; nawet browary parowe Sedelmayera zostały przeniesione z obecnego Iwano-Frankiwska nad polską część Bałtyku.

Czarny Bałtyk jest czwartą książką Macieja Paterczyka, który ukończył historię i dziennikarstwo na Uniwersytecie Szczecińskim. Do tej pory ukazały się: Ziemie niczyje, Na zgliszczach oraz Morze krwi, ziemia ognia. Akcja każdej z książek rozgrywa się na Pomorzu Zachodnim. Autor twierdzi, że ten region jest literacką białą plamą, co daje pole do popisu początkującemu pisarzowi. Nic dziwnego zatem, że został on wyróżniony stypendium marszałka województwa zachodniopomorskiego w dziedzinie kultury.

Trzy pierwsze książki Paterczyka są mocno osadzone w historii. Czwarta, jako się rzekło, przedstawia historię alternatywną. Stosunki między Polakami a Żydami nie układają się najlepiej, o przyszłości Pomorza ma przesądzić referendum. Dochodzą do tego napięcia społeczne: w Polsce rządzi prawica, ale komuniści są coraz mocniejsi; w przeludnionym mieście dochodzi do kolejnych strajków.

Dlatego, znajdujący się na obrzeżach miasta, hotel Czarny Bałtyk podzielony jest na część polską i żydowską. Pewnego dnia w części polskiej zostaje znaleziona martwa Żydówka. Jedyna droga ucieczki dla mordercy mogła prowadzić przez balkon, ale hotel stoi na klifie, a plaża poniżej pilnowana jest przez wojsko i otoczona drutem kolczastym. Podejrzani o dokonanie zbrodni są: stara hrabina, kamerdyner, szachista-zegarmistrz i robotnik. Rozpoczynają się przesłuchania. Sprawę prowadzą Polak, aspirant Konstanty Majski, i młodszy aspirant Waleria Singer pochodzenia żydowskiego. Obydwoje mają rozmaite problemy osobiste i różne doświadczenia. Okazuje się na przykład, że Waleria Singer nie planuje zamążpójścia, bo:

– W polskiej Policji Kobiecej nie można wyjść za mąż. Wtedy trzeba odejść ze służby.

Jak owe problemy i doświadczenia wpłyną na ich postawę? Jak na ich współpracę wpłynie dalszy rozwój sytuacji? Czy przesłuchiwani mężczyźni zechcą odpowiadać na pytania policjantki? Czy matka ofiary zechce rozmawiać z polskim policjantem? Jak potoczy się śledztwo? Czy będą dalsze ofiary? Jak będą wyglądały losy ludzi, którzy – mimo obaw – przyjechali na Ziemie Odzyskane?

Tego typu pytań jest mnóstwo. Maciej Paterczyk wykorzystał książkę, nie tylko po to, by zaprezentować swój pomysł na alternatywną historię. Interesujący jest wątek kryminalny, ale też niezwykle ciekawie rozbudowane zostały osobowości poszczególnych bohaterów. Nikt z nich nie jest w stu procentach pozytywny. Czyż tak właśnie nie jest w rzeczywistości? Czyż w każdym z nas nie występują rozmaite sprzeczności?

• Maciej Paterczyk, Czarny Bałtyk
• Redaktor inicjujący: Paweł Pokora
• Redakcja: Joanna Zioło-Westler
• Korekta: Joanna Dzik
• Skład: Klara Perepłyś-Pająk
• Projekt okładki: Magdalena Wójcik
• Wydawca: Lira Publishing Sp. z o.o., Warszawa 2021
• ISBN 978-83-66730-31-1