Inne podejście

R

W Dniu Wojska Polskiego Roman Soroczyński proponuje przeczytanie książek o tematyce… związanej z policją.

Dzisiaj jest 15 sierpnia 2024 roku, obchodzony między innymi jako Dzień Wojska Polskiego. Korci mnie, aby z tej okazji napisać kilka słów o książce Armia w ruinie, której autorką jest Edyta Żemła. Ale nie! Zostawię tę możliwość innym. Ze względu na zawarte w książce dane nie nazwę tego przyjemnością.

Życie nie znosi próżni, zatem zajmę się książkami, które bezpośrednio lub pośrednio dotyczą innej służby mundurowej. Pierwsza z nich nosi tytuł Negocjatorzy policyjni. Zawsze chodzi o życie. Na jej stronach zawarto zapisy rozmów, jakie Radomir Wit przeprowadził z Krzysztofem Balcerem i innymi negocjatorami.

Miłośnicy filmów sensacyjnych często widzą na ekranach, jak w trudnych sytuacjach w miejscu akcji pojawiają się policyjni negocjatorzy. To, co do niedawna oglądaliśmy tylko na filmach zachodnich, stało się rzeczywistością w Polsce: w czerwcu 1992 roku powstała pierwsza komórka organizacyjna. Ale nie od razu Kraków zbudowano… Jakie były początki?

Historia formowania się struktur negocjatorów w policji to długi ciąg zdarzeń, zmian prawnych, dylematów, jak sformułować zasady pracy policjantów i policjantek, którzy specjalizują się w tego rodzaju działaniach.

Życie Krzysztofa Balcera to negocjacje. To setki uratowanych istnień – historii, które mimo dramatycznych okoliczności dobrze się zakończyły. To nieustanna walka z czasem, biurokracją i przeciwnościami losu. Walka, w której stawka była najwyższa z możliwych – zdrowie i życie człowieka.

Negocjatorzy policyjni - okładka książki/ fot. Roman Soroczyński
Negocjatorzy policyjni – okładka książki/ fot. Roman Soroczyński

Radomir Wit jest dziennikarzem politycznym, od 2016 r. związanym z TVN24. Korespondent sejmowy, autor i prowadzący programu Kampania #BezKitu, a także cyklu Sejm Wita na platformie TVN24GO. Pierwsze polityczne rozmowy przeprowadzał jako licealista w Akademickim Radiu LUZ 91.6 FM we Wrocławiu. Po drodze zajmował się kulturą, muzyką i rozrywką, między innymi w Radiu Traffic, Radiu ZET, TVP2 i Polskim Radiu. Od 2015 r. zajmuje się śledzeniem i relacjonowaniem polskiego życia politycznego. W 2023 r. wydał książkę Sejm Wita. Czyli czego nie mówią wam politycy?, która podbiła listy bestsellerów.

Jak zachowują się negocjatorzy w sytuacjach codziennych? Krzysztof Balcer na oczach żony momentalnie stawał się innym człowiekiem: odbierał połączenie i z miejsca zaczynał dzwonić dalej, kompletował zespół. Ku zdziwieniu gości potrafił opuścić własną imprezę, zanim jeszcze się na dobre rozpoczęła. Niczego nie tłumaczył, nie wyjaśniał. Wiedział, że liczy się każda minuta; że czas nie jest sprzymierzeńcem. Wracał niekiedy po kilku godzinach, innym razem po kilku dniach, podczas akcji nie było z nim żadnego kontaktu.

Pomagał wtedy innym zawrócić z krawędzi otchłani, wyciągał rękę, szukał sposobu, by nawiązać nić porozumienia z kimś, kto znalazł się w kryzysowej sytuacji. Ryzykował życie, negocjując z porywaczami czy próbując powstrzymać mordującego na oślep strażnika więziennego i przekonać go, by się poddał.

Kto pomagał, a kto przeszkadzał? Jak pomagać, żeby nie przeszkadzać? Jak wygląda życie negocjatorów policyjnych i kto nie nadaje się do tej pracy? Ile ryzykują? Jak ścigają się z czasem? Czy po wszystkim zdarza im się płakać? Czy obrazy uratowanych osób przechowują w pamięci, czy przeciwnie, starają się je wymazać?

Dwa lata temu policja w swoich oficjalnych statystykach podała, że w Polsce jest trzystu siedemdziesięciu jeden negocjatorów (…), zatrudnionych w komendzie stołecznej i komendach wojewódzkich policji; trzystu sześćdziesięciu dwóch z nich pracuje nieetatowo.

Rodzi się pytanie: kto w policji nie docenia roli negocjatorów?

  • Radomir Wit, Negocjatorzy policyjni. Zawsze chodzi o życie
  • Redaktor prowadzący: Michał Nalewski
  • Redakcja: Aneta Kanabrodzka
  • Korekta: Sylwia Kozak-Śmiech, Bożena Hulewicz
  • Projekt okładki: Paweł Panczakiewicz
  • Łamanie: Ewa Wójcik
  • Wydawca: Prószyński Media Sp. z o.o., Warszawa 2024
  • ISBN 978-83-8352-245-6
  • Konsultacja suicydologiczna przeprowadzona przez dr Halszkę Witkowską

O innej sferze życia policjantów opowiada Krystian Stolarz w książce Zbawca. Jej bohaterowie, Julia Marzewska i Marcin Rau próbują rozwiązać skomplikowaną sprawę. Otóż pewnego dnia młody chłopak w białej szacie zaczyna strzelać do przypadkowych uczniów, po czym wypowiada słowa: „Zbawca pragnie sprawiedliwości” – i oddaje ostatni strzał, celując sobie w głowę. Okazuje się, że sprawca to zaginione przed ośmiu laty dziecko. Odnajdują się jeszcze dwie dziewczynki ubrane w białe szaty, które również zaginęły wiele lat temu. Obie podejmują próby samobójcze, poprzedzając je identycznymi słowami jak zamachowiec ze szkoły. Szybko okazuje się, że za sprawami porwanych i odnalezionych w tak szokujących okolicznościach dzieci stoi ktoś niebezpieczny, komu nie spodobało się, że jedna z jego owieczek przeżyła. Policjanci usiłują poznać jego motywy. Trwa wyścig z czasem, gdyż ofiar może być więcej. Tymczasem policję dotyka problem, który występuje w wielu instytucjach:

Niedawno wydział przeszedł solidną reorganizację. Stare wilki zakończyły wieloletnią służbę. Tylko że wymiana kadrowa przyszła za szybko. Młodzi nie mieli za bardzo od kogo się uczyć, a sam Rau nie miał zamiaru niańczyć szczeniaków. Dlatego nie potrafili zbyt wiele…

Krystian Stolarz – to policjant wydziału kryminalnego, magister prawa, sportowiec amator i miłośnik książek. Prowadzi na Instagramie konto @policjant_czytaipisze, na którym promuje czytelnictwo i recenzuje książki. Zadebiutował książką Dla ciebie nawet, która była spełnieniem marzenia o wydaniu własnego kryminału. Pisanie traktuje jako formę terapii. Nie jest on nastawiony tylko na realizację swoich marzeń. Wspomina innych autorów kryminałów, zaś część pieniędzy ze sprzedaży książek przeznacza na Dom Dziecka w Kożuchowie.

Zbawca - okładka książki/ fot. Roman Soroczyński
Zbawca – okładka książki/ fot. Roman Soroczyński

Właśnie dzieci są cichymi bohaterami książki. Ktoś je porywa, by po kilku latach wykorzystać do realizacji swoich okrutnych i brutalnych celów. Wcześniej zniewala je różnymi metodami. Nie będę cytować ich opisów, uprzedzam jednak, że trzeba mieć silne nerwy. Mimo tego (a może właśnie dlatego?) dzieci są gotowe poświęcić swoje życie po to, by tylko przypodobać się temu osobnikowi.

Autor stworzył niezwykle gęstą atmosferę, która wręcz zatyka usta i wyciska łzy. Opisy sytuacji. Widać dbałość o autentyzm języka (również w dialogach z księdzem), atmosfery panującej w policji i szczegółów śledztwa. Policyjni bohaterowie są wyraziści: mają swoje wady i zalety. Prawda o policyjnej robocie staje się znakiem rozpoznawczym jego powieści. Jej zakończenie sugeruje, że pojawi się następna część. Czekam na nią z niecierpliwością.

  • Krystian Stolarz, Zbawca
  • Redaktor prowadzący: Anna Derengowska
  • Redakcja: Renata Bubrowiecka
  • Korekta: Maciej Korbasiński, Bożena Hulewicz
  • Projekt okładki: Mariusz Banachowicz
  • Zdjęcie na okładce: Archiwum M. Banachowicz
  • Łamanie: Alicja Rudnik
  • Wydawca: Prószyński Media Sp. z o.o., Warszawa 2024
  • ISBN 978-83-8352-279-1

Bohaterem trzeciej książki, zatytułowanej Ptasznik, jest Heinrich Vogel. Niegdyś był on innym człowiekiem. Miał inne nazwisko, życie i świat, który stał przed nim otworem. Dwadzieścia lat wcześniej jedno zdarzenie zniszczyło wszystko i zmieniło go bezpowrotnie. Gdy już poukładał sobie życie na nowo, dociera do niego wiadomość, że w katastrofie śmigłowca ginie jego niewidziany od tamtej pory ojciec, a niedługo potem znajduje pływające w wodzie ciało zastrzelonej kobiety.

Autor książki, Marek Stelar, jest z wykształcenia architektem, a z pasji modelarzem architektonicznym. Miłośnik muzyki rockowej i elektronicznej, kryminału i szeroko pojętej grozy w wydaniu literackim i filmowym. Rozdarty wewnętrznie konfliktem między przygnębiającym uczuciem zaniku wiary w ludzkość, a desperacką nadzieją na istnienie jednostek moralnie doskonałych. „Szczeciner” silnie związany z przygranicznym regionem północno-zachodniego skraju Polski. Laureat Nagrody Wielkiego Kalibru 2023 za książkę Krzywda oraz zwycięzca w Plebiscycie Nagrody Czytelników Wielkiego Kalibru 2024 za książkę Milczenie. Stworzył kilka serii książkowych, do których wielu czytelników (w tym i piszący te słowa) chętnie wraca.

Ptasznik - okładka książki/ fot. Roman Soroczyński
Ptasznik – okładka książki/ fot. Roman Soroczyński

Vogel – nękany przez Miszę, dawnego współwięźnia i we współpracy z komisarz Iwoną Banach z CBŚP – idzie śladem ojca uwikłanego w ciemne interesy. Tropy wiodą go do Niemiec, skąd pochodzi część jego rodziny i prowadzą do tajemniczej kasety VHS: nagrany na niej krótki film jest kluczem do zrozumienia wszystkiego.

Ptasznika należy czytać bardzo uważnie, bowiem Marek Stelar zamieścił w książce dużo wątków. Robi tak zresztą w niemal każdej swojej publikacji. Jak się okazuje, Henryk Ptasznik alias Heinrich Vogel oraz Iwona Banach pojawiali się już na stronach jego powieści. Wynika stąd, że stosunkowo łatwo przychodzi mu sięganie do postaci, które już u niego występowały. Czy to zarzut? Absolutnie nie!

Mimo wielowątkowości książkę czyta się bardzo dobrze. Intryga jest ciekawie skonstruowana, zaś język jest niezwykle plastyczny i wciągający. Z zapowiedzi Wydawnictwa Filia wynika, że jest to pierwsza część nowej serii kryminalnej Marka Stelara. Czekam więc na następne książki.

  • Marek Stelar, Ptasznik
  • Redakcja: Paulina Jeske-Choińska
  • Korekta: Agnieszka Czapczyk, Kinga Jóźwiak
  • Projekt okładki: © Mariusz Banachowicz
  • Skład: Teodor Jeske-Choiński
  • Wydawca: Grupa Wydawnicza Filia Sp. z o.o., Poznań 2024
  • ISBN 978-83-8357-267-3

Kilka wierszy wyżej pisałem o książce Marka Stelara, a tu… trafiła się następna! Kameleon różni się jednak od innych powieści tego autora, który jest znany z raczej mrocznych i poważnych historii kryminalnych. Jest to bowiem komedia kryminalna o złodzieju, który dał się okraść. Skąd zatem ten pomysł? W notce Od Autora Marek Stelar napisał między innymi:

… odczuwam czasem pokusę napisania czegoś lżejszego i niekoniecznie poważnego. Muszę odpocząć od zła i ludzkich tragedii, które opisują te kryminały, dać sobie chwilę wytchnienia i coś w rodzaju odskoczni.

Mikołaj Borzym jest złodziejem w drugim pokoleniu, w dodatku mistrzem w swoim fachu, choć na mistrza zdecydowanie nie wygląda. To właśnie sprawia, że razem ze swoją udającą sprzątaczkę współpracowniczką sprytnie przemyka przez domy pełne dostatku, ograbiając je z najcenniejszych dóbr. I tak ślizga się przez życie i kolejne miasta w Polsce, kiedy nagle na jego drodze staje Myszowaty: tajemniczy funkcjonariusz pewnej rządowej agencji. Borzym ma dwa wyjścia: albo zacznie współpracować i dla dobra Ojczyzny obrobi dom pewnego biznesmena z jednej, za to bardzo nietypowej rzeczy, albo trafi do więzienia. Wybór jest naturalnie prosty, ale wszystko, co dzieje się potem już proste nie jest.

Kameleon - okładka książki/ fot. Roman Soroczyński
Kameleon – okładka książki/ fot. Roman Soroczyński

Borzym trafia w sam środek afery, w której stawką jest nowa technologia mająca zrewolucjonizować przemysł wojenny. Wie jedno: jeśli chce wyjść z tego cało, musi rozegrać wszystko na swoich zasadach. Nawet jeśli ich nie zna…

Napisałem wyżej, że Borzym jest złodziejem w drugim pokoleniu. Jego rodzice żyją i przebywają w więzieniu. Ich wyjście oraz… próba szybkiego powrotu za kraty są kolejną przyczyną zmartwień Mikołaja Borzyma.

Uważam, że pomysł Marka Stelara, żeby od czasu do czasu oderwać się od poważnych tematów, został w Kameleonie zrealizowany w stu dziesięciu procentach. Swoją drogą, jakim trzeba być potworem, żeby okraść złodzieja?

  • Marek Stelar, Kameleon
  • Redakcja, korekta, skład i łamanie: Edito
  • Projekt okładki: © PANCZAKIEWICZ ART.DESIGN
  • Wydawca: Grupa Wydawnicza Filia Sp. z o.o., Poznań 2024
  • ISBN  978-83-8357-373-1

    Leave a comment
    Your email address will not be published. Required fields are marked *