Jak w XIX wieku wyglądały kwestie majątkowe w różnych rodzinach? Książkę na ten temat prezentuje Roman Soroczyński.

10 stycznia 2023 roku na rynku księgarskim ukazuje się Mezalians autorstwa Elżbiety Pytlarz. Prolog – niczym u Hitchcocka – wywołuje duże emocje. Nie, nikt nie został zamordowany, ale… pan młody robi awanturę swojej, świeżo poślubionej, żonie. Cóż go tak zdenerwowało? Otóż tytułowy mezalians jest ujmą dla młodego mężczyzny. Nie zauważa on jednak, że jest to również tragedia  dla zakochanej kobiety, która nie jest świadoma, że ślub wynika z zawartego układu a nie miłości narzeczonego. Jak do tego doszło?

Akcja książki toczy się w Warszawie końca XIX wieku. W mieście mieszają się ze sobą dawne ziemiaństwo, inteligencja, damy półświatka, Rosjanie i żydowska finansjera. Jedni tracą majątki i rozpamiętują nieudane powstanie styczniowe, inni się dorabiają. Jedni mozolnie wspinają się po drabinie społecznej, inni z niej spadają. Wielu z nich żyje według zasady:

Żyj, jak chcesz, i daj żyć innym.

Jest to świat, w którym o karierze człowieka bez majątku decyduje prawidłowy akcent rosyjski, zaś wielu potomków znanych szlacheckich rodów trwoni ostatnie pieniądze na hazard i rozpustę. Nie baczą oni na to, że…

… kasyno nie jest instytucją charytatywną. To przedsiębiorstwo, które ma przynosić zysk jak fabryka albo kopalnia!

W tym świecie młoda panna z dobrego domu nie ma praktycznie żadnych praw ani radości z życia, a jedynym wyjściem dla niej jest zamążpójście. Na tym tle rozgrywa się historia wymuszonego związku pomiędzy młodym przystojnym arystokratą Henrykiem Długopolskim, a uchodzącą za brzydką, ale bogatą córką bankiera żydowskiego pochodzenia – Emilią Złotkiewiczówną. W takim właśnie świecie bankier Leon Złotkiewicz postanawia wyszukać sobie i wychować następcę, który wraz z ręką jedynaczki Emilii przejmie kiedyś po nim bank. Czy to mu się uda?

Elżbietę Pytlarz fascynuje historia, także ta społeczna. Lubi zwiedzać, więc została przewodniczką po Krakowie i skończyła historię sztuki. Jest pilotką wycieczek zagranicznych, tłumaczką i działaczką samorządową, ponieważ i współczesność jest jej nieobojętna, a wiąże się nader często z historią. Podróżniczka, zafascynowana historią kultury, zwłaszcza XVIII i XIX w. W ramach tej fascynacji opublikowała album Karniowice. Historia dworu. Spędziła pół roku we Francji, pracując u francuskiej rodziny arystokratycznej w prywatnym zamku niedaleko Sancerre.

Mimo, że główni bohaterowie są postaciami fikcyjnymi, mam wrażenie, że Elżbieta Pytlarz zadbała o detale – zarówno jeśli chodzi o pojawiające się w tle postaci historyczne, jak i o wygląd warszawskich ulic tamtego okresu. Na temat strojów nie wypowiadam się, bo się na tym nie znam.

Kiedy czytałem Mezalians, miałem skojarzenie z „Ziemią obiecaną” Andrzeja Wajdy. W książce, podobnie jak w filmie, bohaterami są członkowie podupadającej finansowo polskiej rodziny szlacheckiej i emancypujący się Żydzi z wielkim majątkiem, ale bez “odpowiednich” koligacji. Córka żydowskiego bankiera zostaje wydana za syna polskiego hrabiego. Mimo, że akcja książki toczy się w XIX wieku, miałem również skojarzenia ze współczesnością. Czyż dzisiaj nie widzimy wielu utracjuszy, lekkomyślnie wydających pieniądze? Iluż to wokół nas jest ludzi, którzy nie odcięli przysłowiowej pępowiny?

Mezalians jest pierwszą częścią sagi, która przedstawia sto lat barwnego życia rodziny Długopolskich. Akcja książki jest wartka i ciekawa. Dialogi są bardzo dobre, tło nieprzegadane. Zatem, po przeczytaniu „szczotki”, z niecierpliwością czekam na książkowe wydanie książki oraz na następne jej tomy.

• Elżbieta Pytlarz, Mezalians
• Redaktor prowadząca: Anna Derengowska
• Redakcja: Ewa Witan
• Korekta: Grażyna Nawrocka
• Projekt okładki: Agata Wawrzyniak
• Zdjęcie na okładce: © Abigail Miles / Arcangel.pl
• Łamanie: Ewa Wójcik
• Wydawca: Prószyński Media Sp. z o.o., Warszawa 2023
• ISBN 978-83-8295-260-5