Wrażliwość i otwartość – to cechy podkreślone na konferencji prasowej, którą relacjonuje Roman Soroczyński.

Tradycją Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera stało się, że na kilka dni przed jego rozpoczęciem organizowana jest konferencja prasowa. Nie inaczej było w 2023 roku – przed dwudziestą edycją Festiwalu.

Jubileusz Festiwalu zbiega się z 35-leciem jego Organizatora – Fundacji Shalom. Nic dziwnego zatem, że prowadzący konferencję Remigiusz Grzela poprosił założycielkę i fundatorkę, wieloletnią dyrektor generalną Fundacji, Gołdę Tencer, o informację na temat jej działalności. Pierwszą inicjatywą fundacji było wybudowanie, na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie, symbolicznego grobu poety języka jidysz – Lejba Najdusa. Ciekawostką jest fakt, że Fundacja nie miała wówczas jeszcze pieniędzy, więc przekazała je… Gołda Tencer. Fundacja przyczyniła się do wzniesienia w Falenicy pomnika ku czci 4500 Żydów – ofiar hitleryzmu. Ma także swój udział w odnowieniu pomnika Bohaterów Getta w Warszawie. W ramach propagowania idei korczakowskiej, wspólnie z Polskim Stowarzyszeniem im. J. Korczaka, doprowadziła do wzniesienia pomnika Starego Doktora w Warszawie.  Jednym z największych osiągnięć Fundacji jest wystawa I ciągle widzę ich twarze – fotografia Żydów polskich oraz album o takim samym tytule. Wystawa powstała w oparciu o kolekcję liczącą 9 tysięcy zdjęć, które zostały nadesłane na apel ogłoszony przez Gołdę Tencer w 1994 roku. Do tej pory wystawa była prezentowana 150 razy, w najbardziej prestiżowych muzeach i miejscach, w 59 miastach na całym świecie.

To tylko niektóre z osiągnięć Fundacji, nic dziwnego zatem, że Remigiusz Grzela zapytał Gołdę Tencer o samopoczucie po tylu latach, na co padła szybka odpowiedź:

Pełna energii.

Gołda Tencer zauważyła, że w pierwszej edycji Festiwalu Singera uczestniczył syn Isaaka Bashevisa Singera, natomiast na tegoroczną, jubileuszową, przyjedzie siedem osób z rodziny patrona przedsięwzięcia. Organizatorzy spodziewają się około 160 osób z emigracji marcowej.

Warto nadmienić, że w dotychczasowych dziejach Festiwalu Singera wystąpiło ponad 3.660 artystów, w pięćdziesięciu czterech lokalizacjach zorganizowano prawie 2.700 wydarzeń, w których uczestniczyło 1,1 miliona widzów.

W 2023 roku zaplanowano 152 imprezy o charakterze muzycznym, teatralnym, literackim i edukacyjnym. Wiele z tych wydarzeń łączy wspomniane cechy. Na tym tle zwróciła moją uwagę wypowiedź dyrektora Biura Kultury Urzędu m.st. Warszawy, Artura Jóźwika, który podkreślił, że ważnymi cechami Festiwalu Singera są wrażliwość i otwartość. Pozostali uczestnicy konferencji dodali do tego rodzinną atmosferę.

Karolina Kirsz – reżyserka m.in. świetnego spektaklu Rehab. Wszystkie bitwy Amy Winehouse – zaprosiła na czytanie performatywne Widokówki, której scenariusz jest oparty na podstawie sztuki Aleksandra Rotnera o tym samym tytule oraz fragmentów „Jesteśmy. Rozstania 68” Teresy Torańskiej (3 września, 13:30, Scena im. Szymona Szurmieja).

Z kolei wokalistka Izabela Szafrańska opowiedziała o swojej drodze do śpiewania piosenek żydowskich i sefardyjskich oraz o zamiłowaniu do kultury żydowskiej. Jednocześnie zaprosiła na koncert, podczas którego wystąpi razem z zespołem Rebeka (30 sierpnia, 18:00, Scena Letnia Teatru Żydowskiego).

Podczas konferencji dużo miejsca poświęcono wydarzeniom literackim – organizowanym między innymi w Austriackim Forum Kultury w ramach Żydowskiego Salonu Literackiego oraz cyklu Mistrzowie Czytają. Z pewnością bardzo interesująco wypadnie interpretacja prozy żydowskiej w wykonaniu znanych polskich aktorek Anny Seniuk (2 września, 15:00) i Ewy Ziętek (3 września, 14:00). Z niecierpliwością czekam na spotkanie z wybitnym pisarzem, publicystą, dramaturgiem i scenarzystą filmowym Józefem Henem, który w listopadzie kończy sto lat. Wyjątkowo zostanie ono zorganizowane na Dużej Scenie Teatru Żydowskiego, w Klubie Dowództwa Garnizonu Warszawa (29 sierpnia, 16:30). Chyba tylko przez wrodzoną skromność Remigiusz Grzela nie przypomniał, że w tym roku będzie występować nie tylko w roli prowadzącego większość spotkań: będzie on przepytywany przez Magdalenę Rigamonti na temat swojej książki Trzy życia Ireny Gelblum (31 sierpnia, 19:00).

Na prośbę Gołdy Tencer, która jest pomysłodawczynią i dyrektorką Festiwalu, a także dyrektorką i aktorką warszawskiego Teatru Żydowskiego, stosunkowo niewiele mówiono o jednym z elementów programu festiwalu, tj. o Jej Benefisie, który jest zapowiadany na sobotę, 2 września. Sądzę, że będzie to jedno z ciekawszych wydarzeń 20. Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera.

Moim zdaniem, warto wybrać się na sesję naukową Literacka rodzina Singerów – konteksty, przekłady, nowe interpretacje, organizowaną 29 sierpnia (od 11:00) w Centrum Kultury Jidysz.

Będziemy się starali, by w miarę na bieżąco informować o tym, co będzie się działo podczas Festiwalu. Czy nam się uda? Zależy to nie tylko od nas.